Rozdzielność majątkowa – praktyczne uwagi

Zawarcie związku małżeńskiego wiąże się z koniecznością zadecydowania przez małżonków o panujących między nimi relacjach majątkowych. Przy czym w przypadku braku podjęcia takowej decyzji, z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa.

Zauważyć należy, iż małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową rozszerzyć lub ograniczyć albo ustanowić rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków. Umowa taka może poprzedzać zawarcie małżeństwa albo też zostać zawarta, w tym zmieniona, już w trakcie trwania związku. Przy czym jeżeli jej rozwiązanie nastąpi w czasie trwania małżeństwa, powstaje między małżonkami wspólność ustawowa. Małżonkowie mogą też wybrać inny sposób regulacji tej kwestii.

Czym charakteryzuje się wspólność majątkowa?

Do majątku wspólnego małżonków zalicza się przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Nadto do majątku wspólnego zaliczają się: pobrane wynagrodzenia za pracę, dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, dochody z majątku wspólnego, dochody z majątku osobistego każdego z małżonków, środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

Należy jednocześnie zauważyć, iż nie wszystkie dobra nabyte w trakcie trwania małżeństwa stanowią majątek wspólny małżonków. W myśl art. 33 k.r.o. do majątku osobistego każdego z małżonków należą:

– przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej,
– przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił,
– prawa majątkowe wynikające ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom,
– przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków,
– prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie,
– przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość,
– wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków,
– przedmioty majątkowe uzyskane z tytułu nagrody za osobiste osiągnięcia jednego z małżonków,
– prawa autorskie i prawa pokrewne, prawa własności przemysłowej oraz inne prawa twórcy,
– przedmioty majątkowe nabyte w zamian za składniki majątku osobistego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Kiedy następuje rozdzielność majątkowa?

Jak sama nazwa wskazuje w rozdzielności majątkowej nie ma już majątku wspólnego małżonków. Może zostać ona wprowadzona w momencie:

– zawarcia, wspomnianej już tzw. intercyzy, czyli umowy zawartej w formie aktu notarialnego,
– wydania przez sąd orzeczenia, czyli przymusowo, jeżeli przemawiają za tym odpowiednie przesłanki,
– orzeczenia separacji,
– orzeczenia rozwodu,
– ubezwłasnowolnienia jednego z współmałżonków,
– ogłoszenia upadłości jednego ze współmałżonków.

Przymusowe ustanowienie rozdzielności majątkowej będzie możliwe w przypadku stwierdzenia przez sąd u jednego ze współmałżonków:

– trwonienia majątku,
– alkoholizmu,
– narkomanii,
– uzależnienia od hazardu,
– uporczywego niezaspokojenia potrzeb rodziny,
– uporczywego dokonywania szczególnie ryzykownych operacji finansowych zagrażających materialnym podstawom bytu rodzin,
– zaciągania długów,
– uchylania się od pracy,
– zatrzymania majątku wspólnego dla siebie, w tym niedopuszczanie drugiego współmałżonka do korzystania z niego.

Konkludując powyższe należy podkreślić, iż rozdzielność majątkowa nie zostanie ustanowiona jeżeli sprzeciwia się ku temu dobro rodziny oraz byłaby ona sprzeczna z zasadami współżycia społecznego.

Na zakończenie dodać należy, iż po powstaniu rozdzielności majątkowej każda z zainteresowanych stron może domagać się podziału majątku wspólnego. Może to nastąpić w sposób polubowny (np. w formie umowy notarialnej) albo przed sądem.

Zachęcam również do zapoznania się z artykułem na temat ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.